Ὁ CALATRAVA – TE-LACTAVA καὶ ὁ SANTA CLAUS

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου 

"Ἡ προσευχὴ δὲν ἀλλάζει τὸν Θεό, 

ἀλλὰ τὸν προσευχόμενο". (S. Kierkegaard) 

Ὁ τίτλος σημαίνει: "ὁ Καλατράβα σοῦ πίνει τὸ αἷμα"! Πρὸ ἡμερῶν πληροφορήθηκε ὁ γράφων μὲ θαυμασμὸ ἀλλὰ καὶ ἀπορία, τὸ ὅτι ὁ Ἅι-Νικόλας ποὺ ἐπλήγη ἀπὸ τὸ χτύπημα τῆς 11.9.2001 στὸ Παγκόσμιο Κέντρο Ἐμπορίου τῆς Νέας Ὑόρκης, θὰ ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ ἔργο τοῦ Calatrava1. Μὲ θαυμασμό, γιατὶ αὐτὸς θὰ κατασκευασθεῖ ἀπὸ τὸν διάσημο Santiago, ὅμως καὶ μὲ ἀπορία διὰ τὰ περίφημα "λάθη" του. Καὶ ἐρωτᾶ: Γνωρίζουν ἆρά γε οἱ "σοφὲς" καὶ show–κεφαλὲς ποὺ "ἐμπνεύσθηκαν" τὴν ἀνάθεσή του, τὰ ὅσα τοῦ ἐπιρρίπτουν, ἀκολουθοῦσες πιθηκικῶς, ὡς συνήθως, τὶς ξέφρενες ὑποδείξεις τῆς διεθνοῦς μόδας; 

Ὁ Star Calatrava κατηγορεῖται γιὰ "ξεχειλωμένους προϋπολογισμούς, κατασκευαστικὲς ἀτέλειες, δυσλειτουργίες καὶ ὑψηλὸ κόστος ἐκτέλεσης μὲ μεγάλες ὑπερβάσεις καὶ συντήρησης". Ἔστω κι’ ἂν τὰ πράγματι φανταστικὰ καὶ "φαραωνικὰ" "ἀρχιτεκτονογλυπτικὰ" ἔργα του θυμίζουν πουλιὰ ποὺ πετοῦν, μάτια ποὺ ἀνοιγοκλείνουν, ἅρπες, φοινικοδάση, σκελετοὺς προϊστορικῶν ζώων καὶ τόσα ἄλλα "στατικὰ πυροτεχνήματα". Ἂς μὴν ξεχνᾶμε, ὅτι προέρχεται ἀπὸ τὴν χώρα τοῦ μεγάλου A. Gaudi.

Βέβαια θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ ἐρωτήσει "ἐὰν ὁ Calatrava εἶναι περισσότερο καλλιτέχνης ἀπὸ ὅσο ἐπιτρέπεται σὲ ἕνα ἀρχιτέκτονα, καὶ μήπως ἡ λειτουργικότητα καὶ ἡ ἀσφάλεια καταρρέουν ἀναπόφευκτα ἀπὸ τὸ βάρος ἑνὸς ὑψηλοῦ καλλιτεχνικοῦ ὁράματος". Κατὰ δὲ τὸν καθηγ. τοῦ Μετσοβίου Γ. Κίζη "σὲ ἔργα αὐτῆς τῆς κατηγορίας ἔχει δοθεῖ προτεραιότητα στὴ μορφὴ ἢ τὴν πρωτοτυπία, ἑπομένως, ἐνίοτε ἀναμένονται κάποια τεχνικὰ προβλήματα, χωρὶς βέβαια αὐτὸ νὰ σημαίνει, ὅτι τεχνολογικὰ δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ προβλεφθοῦν ἢ νὰ ἐπισκευασθοῦν"2. 

Ἐξ ἄλλου στὴν Ἱ. Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀμερικῆς ἀπὸ ἐτῶν ὑφίσταται μία ἀξιόλογος ἐκκλησιαστικὴ ἀρχιτεκτονική, ἔστω καὶ ἂν μερικὲς φορὲς ἀκολουθεῖ ὑπερμέτρως τὰ σύγχρονα ἀρχιτεκτονικὰ ρεύματα3. 

Τὸ πρόβλημα ὅμως εἶναι διατί ὁ Μ. Ἀρέϊ, πρ. ἐκπρόσωπος τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς, γιὰ τὸν ναὸν αὐτὸν, ὁ ὁποῖος ὡς μὴ ὤφελε, θὰ κοστίσει 20 ἑκατομμύρια δολάρια, δήλωσε στὴν "New York Times", ὅτι "αὐτὸς θὰ εἶναι ἕνας χῶρος στὸν ὁποῖο θὰ μπορεῖς νὰ ἔρχεσαι γιὰ νὰ βρεῖς παρηγοριὰ καὶ δυνατότητα διαλογισμοῦ", ἔστω κι’ ἂν κατὰ τὴν Δ. Τσέκουρα μοιάζει "μὲ ἕναν μικρὸ χωλὸ ποὺ κάθεται ἐκεῖ, μία ἄμορφη μάζα", ἡ δὲ A. Mantanes τὸν χαρακτήρισε ὡς "εἰδεχθῆ προσπάθεια σὲ βυζαντινὸ στὺλ στὸ μοντέρνο". Ὅμως ἐξ ἑτέρας πλευρᾶς, συζητουμένων τῶν ἐξαιρέτων σχεδίων τοῦ μακαριστοῦ διαπρεποῦς ἀρχιτέκτονος καὶ ἀκαδημαϊκοῦ Γ. Λάββα γιὰ τὸ ναὸ τοῦ συγκροτήματος Mediterranean Cosmos τοῦ Μπασὶς ἐν Θεσσαλονίκῃ καὶ γενικότερα, ἀκούσθηκαν κάποιες τεθλασμένες "μελωδίες" ἐκ τῆς χορείας τῶν φονταμενταλιστῶν ἀκόμη καὶ εἰς τὸν τομέα τῆς τέχνης, καὶ "ἐραστῶν" τῆς δῆθεν παραδοσιακῆς νεοβυζαντινῆς τεχνοτροπίας γιὰ τὸν Σταυροπηγιακὸ ἱ. ναὸ τοῦ Ἁγ. Παύλου ἐν Chambésy Γενεύης, μνημείου ἐκ τῶν πρώτων τῆς πόλεως, καὶ ἔργου τοῦ Γ. Λάββα, οἱ ὁποῖες ἔφθαναν μέχρι τοῦ σημείου: "Δὲν μπορῶ νὰ προσευχηθῶ μέσα στὸ ναὸ αὐτό!" Χά… χά…χά…, λόγῳ τοῦ πρωτοποριακοῦ του χαρακτῆρος. Ἢ μήπως ἄλλη εἶναι ἡ "Ὀρθοδοξία" τῆς Ἀμερικῆς καὶ ἄλλη τῆς Εὐρώπης ἢ τῆς γείτονος; Σὲ ὅλους αὐτοὺς συνιστῶμεν ἐνθέρμως διὰ νὰ μὴν "ἀπωλέσουν" τὴν προσευχήν τους, "νὰ ἀλλάξουν πόδια", ὅπως συνηθίζουν νὰ λέγουν στὶς Η.Π.Α. Σημειωθήτω ὅτι τὰ σχέδια τοῦ ναοῦ τοῦ Μπασὶς, τὰ ὁποῖα δυστυχῶς δὲν ἐνεκρίθησαν! παρουσίαζαν τὸν ναὸν ὡς ἓν ἀπογειούμενον ἀεριωθούμενον4, ἐκτελεσθέντος ἀντ’ αὐτοῦ ἑνὸς τυπικοῦ νεοβυζαντινοῦ ναοῦ καὶ δὴ περιστοιχιζομένου ὑπὸ ὑπερμοντέρνων κτισμάτων! Ὡσὰν νὰ εὑρισκόμεθα εἰς τὴν ἐποχὴν τοῦ ἐκλεκτικισμοῦ τοῦ 19ου αἰῶνος. 

O Tempora o Mores! 

____________________ 

1- –, Ὁ Ἅϊ-Νικόλας τοῦ Καλατράβα, Espresso 5.11 (2013) 15. 

2- Τὰ ἀπανωτὰ φάουλ τοῦ Καλατράβα, Τὸ Βῆμα τῆς Κυριακῆς 13.10 (2013) 10-11. Βαλένθια: Ὀσμὴ σκανδάλων σὲ "φαραωνικὸ" ἔργο τοῦ Καλατράβα, http://www.tovima.gr/world/article/?aid=456911. Ε. Παπαδάτου, Ἡ "Πολιτεία τῶν νεκρῶν" μὲ τὶς ἀψίδες, Espresso 26.4. (2013) 4. P. Jodidio, Calatrava 1951. Architect, Engineer, Artist, Σιγκαπούρη 2007. 

3- Κ. Καλοκύρη, Ἡ ναοδομία καὶ ἡ σύγχρονη τέχνη, Ἀρχιτεκτονικὴ–Ζωγραφική, Θεσσαλονίκη 1978.

4- Ἀ. Παπᾶ, Χαλκηδόνος, Ἕνα κύκνειο σχεδιαστικὸ τόρσο τοῦ Γ. Λάββα. Ὁ ναὸς τοῦ Μπασίς, Βυζαντινὰ 28 (2008) 487-509.