ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ

Η Πάτρα δεν φημίζεται για τα βυζαντινά της μνημεία ούτε για την εν γένει βυζαντινή παράδοσή της. Μεταπελευθερωτικώς, και λόγω της ανόδου των αστών εμπόρων και της, κατά συνέπεια, απευθείας επαφής με τη Δύση, ήθη αλλότρια της Ελληνορωμαϊκής παραδόσεως, ενέσκηψαν στην πόλη. Το ενδιαφέρον για την ευρωπαϊκή κουλτούρα δεν εκδηλώνεται βέβαια από τα "κατώτερα κοινωνικά στρώματα που εκφράζονται μέσα από λαϊκές πολιτιστικές φόρμες, όπως οι εορτές και τα πανηγύρια, επ' ευκαιρία εθνικών ή θρησκευτικών επετείων" (Ν. Μπακουνάκης). Έτσι ένας δυναμικός λαϊκός πολιτισμός θεριεύει στην Πάτρα του περασμένου αιώνα, θέλοντας, μάλλον ασυνείδητα, να φυλάξει και να "αυξήσει" τα πάτρια. Ο πασίγνωστος Μίμαρος - πρωτοψάλτης στον Ι.Ν. Αγίου Ανδρέου - συντελεί στα μέγιστα στη διαμόρφωση του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών (Καραγκιόζης), που κατακτά την λαϊκή ψυχή. Η Βυζαντινή μουσική συκοφαντείται από τους φωταδιστές ως τουρκική, και οι εκπρόσωποί της ψάλτες λοιδωρούνται ως λίαν ανεπαρκείς και επομένως ανάξιοι και της παραμικρής προσοχής. Όμως μια προσεκτική και απροκατάληπτη μελέτη στο αρχειακό υλικό της εποχής, αποδεικνύει ακριβώς το αντίθετο. Χάρη στον αγαπητό λογοτέχνη κ. Δημήτρη Κάββουρα μελετώ, εδώ και καιρό, το αρχείο ενός αυθεντικού λαϊκού ανθρώπου, του αειμνήστου μουσικοδιδάσκαλου Χρήστου Σπηλιόπουλου. Και βλέπω να ξετυλίγεται μπροστά μου η εκκλησιαστική μουσική παράδοση στην Πάτρα από τα μέσα του περασμένου αιώνα μέχρι τα μέσα του 20ου. Η έρευνα είναι ακόμα στην αρχή, γιατί το θέμα αποκαλύπτεται απρόβλεπτα τεράστιο. Η ξεχωριστή όμως περίπτωση του Χρήστου Σπηλιόπουλου ίσως να αποτελεί κλειδί για την ερμηνευτική προσέγγιση καίριων γεγονότων, όπως π.χ. η εισαγωγή της τετραφωνίας, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο Μητροπολιτικό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Πατρών (1870), εκεί όπου υπηρέτησε επί πολλά έτη με ζηλευτή αυταπάρνηση.

Η πλούσια συγγραφική του δραστηριότητα (εξέδωσε το 1905 μια Μέθοδο Βυζαντινής Μουσικής, ενώ παράλληλα δημοσίευε στη μουσική εφημερίδα των Αθηνών "ΦΟΡΜΙΓΞ" πολλές καταγραφές δημοτικών τραγουδιών - βλ. στο έργο της Καίτης Ρωμανού "ΕΘΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ" Μέρος 2, Αθήνα 1996 - ο κύριος όγκος της δουλειάς του παραμένει ανέκδοτος) και η πολυσχιδής δράση του (ήταν ψάλτης στον Μητροπολιτικό Ναό και μέλος της τετραφώνου, γράφοντας και ευρωπαϊκή μουσική) αναδεικνύουν την περίπτωση του Χρήστου Σπηλιόπουλου μοναδική, με δεδομένη τη λαϊκή του παιδεία και την απλότητα της έκφρασης. Τα κινήματα της ψυχής αποδεικνύονται, γι' άλλη μια φορά, ισχυρότερα και των πολυπλοκότερων εγκεφαλικών διεργασιών.
Μελετώ και επεξεργάζομαι το αρχείο του Χρήστου Σπηλιόπουλου και φιλοδοξώ σύντομα να προβώ στην έκδοση ολόκληρου του ανέκδοτου έργου του, όπως άλλωστε και ο ίδιος επιθυμούσε.